Η καταναλωτική κοινωνία μας ταυτίζει τις ανθρώπινες ανάγκες με την αγορά και τα εμπορεύματα. Θεωρεί ακόμη ότι η απόκτηση ολοένα και περισσότερων υλικών αγαθών οδηγεί στην ευημερία και την ευτυχία του ανθρώπου. Επιπλέον, μέσο για την απόκτηση των αγαθών αυτών αποτελεί η ανάπτυξη της τεχνολογίας. Εν τέλη η χρήση αυτής είναι το επιχείρημα αυτών που πιστεύουν πως με την βοήθεια της θα υπάρξει φθηνή και άφθονη ενέργεια που θα βοηθήσει την ανθρώπινη κοινωνία (Bookchin, 1980).

Η εξέλιξη της τεχνολογίας, θεωρητικά στοχεύει στην καλύτερη ποιότητα της ζωής μας. Ταυτόχρονα όμως η αλόγιστη και μη κριτική χρήση της οδηγεί σε υπερκαταναλωτικές συνήθειες και σε επιλογές που αποτελούν την εύκολη λύση.

 

Η τεχνολογία αποτελεί ένα μέσο για την μεγέθυνση και εν τέλη για την εμπορευματοποίηση της ανθρώπινης αξίας αλλά και της φύσης, όμως δεν θα μπορούσε από μόνη της να μολύνει τις θάλασσες, τον αέρα και το έδαφος. Είναι αλήθεια ότι ο καπιταλισμός κατάφερε να φτάσει τα επίπεδα της τεχνολογίας στην ανώτερη έκφρασή τους (Bookchin, 2007). Οι τεχνολογίες, όμως, δεν είναι απλά όργανα που χρησιμοποιούνται από τους ανθρώπους, αλλά είναι και οι στάσεις που έχουν οι άνθρωποι πάνω σε αυτά τα όργανα. Είναι φανερό πως αυτές οι στάσεις είναι αποτέλεσμα των κοινωνικών σχέσεων των ανθρώπων (Bookchin, 1980).

Ενώ η τεχνολογία εξελίσσεται, όπως υποστηρίζει ο Μπούκτσιν (1980), η «παραγωγή για την παραγωγή» συμπληρώνεται από την «κατανάλωση για την κατανάλωση». Ο μεταπολεμικός άνθρωπος θεώρησε την υπερπαραγωγή λύση του οικονομικού προβλήματος. Για να απορροφηθούν όμως οι τεράστιες ποσότητες παραγωγής έπρεπε το καταναλωτικό κοινό να αποκτήσει αγοραστικές δυνατότητες και παράλληλα να αυξηθούν οι καταναλωτικές τάσεις. Το πρώτο έγινε δυνατό με την αύξηση των αποδοχών και το δεύτερο με την τεχνητή αύξηση των αναγκών του. Έτσι προέκυψε η καταναλωτική κοινωνία , που δεν καταναλώνει για να ζει, αλλά ζει για να καταναλώνει (Fromm, 1971).

Αυτές οι καταναλωτικές ανάγκες οδηγούν σε αγορές προϊόντων, χωρίς κριτική σκέψη. Τα προϊόντα αυτά συνήθως περιέχουν χαρτί, πλαστικό, αλουμίνιο κλπ, τα οποία εν τέλη καταλήγουν τόσο στο φυσικό περιβάλλον (θάλασσες, λίμνες, δάση κ.α.) όσο και στο αστικό.

 

Θα έλεγε όμως κανείς ότι τις μεγαλύτερες καταστροφικές συνέπειες προκαλεί το πλαστικό, που το συναντάμε παντού.

Το 1907, ο Leo Baekeland δημιούργησε τον βακελίτη, το οποίο ήταν το πρώτο εξ’ ολοκλήρου συνθετικό μαζικής παραγωγής πλαστικό. Η  πλειονότητα των πλαστικών παράγεται από κλάσματα του πετρελαίου, το οποίο είναι μη ανανεώσιμος πόρος.  (Ecorec, 2013)

Κάθε χρόνο παράγονται τεράστιες ποσότητες πλαστικών, από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Ο άνεμος, τα κύματα και ο ήλιος, διασπούν συνεχώς το πλαστικό σε μικροσκοπικά κομμάτια, τα οποία μεταφέρονται στο φυσικό περιβάλλον με αποτέλεσμα πολλά ζώα (σε στεριά και θάλασσα) να βρίσκουν τραγικό θάνατο, αλλά και μέσω της τροφικής αλυσίδας να καταλήγουν στον ανθρώπινο οργανισμό.

Η καταστροφή του περιβάλλοντος και η απειλή του μέλλοντός τους επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τις καταναλωτικές μας επιλογές.

Το zero waste κίνημα, είναι μία στάση ζωής, η οποία στηρίζει την αλλαγή των καταναλωτικών μας συνηθειών αλλά και γενικά την αλλαγή της στάσης ζωής μας.  Δεν αρκεί απλά αλλαγή στις συνήθειές μας, αλλά μία κριτική στάση απέναντι στην ζωή.

 

Είναι αποδεκτό, ότι ο άνθρωπος είναι το μόνο όν που είναι φορέας της ηθικής και είναι σε θέση να θεσμοποιεί την συμπεριφορά του. Αυτομάτως αυτό μας κάνει υπεύθυνους για την πορεία της εξέλιξης του πλανήτη. Το zero waste κίνημα στοχεύει στην αναδιάρθρωση των αξιών που ρυθμίζουν ως τώρα τις συμπεριφορές μας.

Μπορείς να συμπληρώσεις το κουίζ της National Geographic  εδώ και να δεις πόσα γνωρίζεις για το πλαστικό!

Σοφία Πετρίδου

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Bookchin, Murray, (2007). Η Οικολογία της Ελευθερίας, Διεθνής Βιβλιοθήκη, Αθήνα.

Bookchin, Murray & Roberts, Alan,  (1980). Η Οικολογία και η Επαναστατική Σκέψη, μτφρ. Νίκος Αλεξίου, Ελεύθερος Τύπος, Αθήνα.

Ο φόβος μπροστά στην ελευθερία, μτφρ. Δημήτρης Θεοδωρακάτος, Μπουκουμάνης.

Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, (2013). Τα πλαστικά στη ζωή μας και το περιβάλλον. Διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο

http://www.ecorec.gr/ecorec/index.php?option=com_content&view=article&id=322:2013-03-06-14-19-30&catid=47&Itemid=520&lang=en

(15/03/2020).