Τι είναι το κίνημα Zero Waste;
Το Zero Waste ως φιλοσοφία, ξεκίνησε από τον χημικό Paul Palmer, στα μέσα της δεκαετίας του ‘70. Η εταιρία του Zero Waste Systems Inc. αρχικά προσπάθησε να επαναχρησιμοποιεί τα χημικά από τη βιομηχανία ηλεκτρικών. Με τον καιρό άρχισαν να ενισχύουν την ιδέα της εξαρχής σωστής σχεδίασης των προϊόντων, ώστε να μην δημιουργούνται καθόλου απορρίμματα εν τέλη. Σιγά σιγά, διάφορες εταιρείες άρχισαν να υιοθετούν την λογική του zero waste. Αυτό έπειτα επεκτάθηκε και στην καθημερινότητα μεμονωμένων ατόμων (Keep it simple, 2018).
Τι σημαίνει λοιπόν το Κίνημα Zero Waste;
– Κίνημα: βασίζεται στην ενεργοποίηση ομάδας ανθρώπων επάνω στην κοινή βάση ενός συνόλου ιδεών με σκοπό τη διάδοση ή την πραγμάτωσή τους.
– Zero: στόχος του κινήματος είναι η ελαχιστοποίηση μίας κατάστασης στο μηδέν.
– Waste: η κατάσταση αυτή αναφέρεται στην παραγωγή απορριμμάτων.
Δηλαδή είναι μία προσπάθεια σχεδιασμού και διαχείρισης του τρόπου παραγωγής και χρήσης υλικών, ώστε να μην καταλήγει σχεδόν τίποτα στις χωματερές.
Σύμφωνα με την Διεθνή Ένωση Μηδενικής Παραγωγής Απορριμμάτων (Zero Waste International Alliance, ZWIA) , η οποία συστάθηκε το 2002, κατέληξε στον εξής ορισμό το 2009: «Το Zero Waste είναι ένα ηθικό, οικονομικό, επαρκές και με όραμα, κίνημα που έχει ως στόχο να καθοδηγήσει τους ανθρώπους στην αλλαγή του τρόπου ζωής τους και των πρακτικών τους ώστε αυτές να μιμούνται έναν βιώσιμο και φυσικό κύκλο ζωής, κατά τον οποίο όλα τα απορριφθέντα υλικά θα έχουν σχεδιαστεί με σκοπό να αποτελούν πόρους προς χρήση από άλλους ανθρώπους. Είναι μία προσπάθεια σχεδιασμού και διαχείρισης του τρόπου παραγωγής και χρήσης υλικών, ώστε να μην καταλήγει σχεδόν τίποτα στις χωματερές. » (Ethos and Empathy, 2018).
Η υιοθέτηση ενός Zero Waste τρόπου ζωής μπορεί να εξαλείψει όλες τις ρίψεις απορριμάτων στο έδαφος, το νερό ή τον αέρα που αποτελούν απειλή για την υγεία του πλανήτη, των ανθρώπων, των ζώων και των φυτών (Ethos and Empathy, 2018).
Βασικές αρχές του Zero Waste είναι οι παρακάτω ξεκινώντας από αυτή στην οποία θα πρέπει να δίνουμε περισσότερη έμφαση:
1) Σεβασμός (respect) : Βασική αρχή είναι ο τρόπος σκέψης και οι πράξεις μας να κατευθύνονται με βάση τον σεβασμό προς τους υπόλοιπους ζωντανούς οργανισμούς και το συνολικό οικοσύστημα που μας περιβάλλει.
2) Ξανασκέψου (rethink) : Ξανασκεφτόμαστε πριν αγοράσουμε κάτι. Το χρειαζόμαστε πραγματικά; Μήπως το έχουμε ήδη; Μπορούμε να το δανειστούμε; Μπορούμε να το βρούμε μεταχειρισμένο ή χωρίς συσκευασία (χύμα); Πως κατασκευάστηκε το προϊόν που θέλουμε να αγοράσουμε; Τα υλικά από τα οποία είναι φτιαγμένο κάτι είναι φιλικά προς το περιβάλλον; Γενικά σκεφτόμαστε διαφορετικά ώστε να κρίνετε το περιβαλλοντικό αντίκτυπο που μπορεί να έχει η κάθε μας απόφαση.
3) Άρνηση (refuse) : Λέμε όχι σε ό,τι δεν χρειαζόμαστε (π.χ. καλαμάκι). Λέμε όχι στα πλαστικά μιας χρήσης. Αποφεύγουμε τις περιττές συσκευασίες. Προτιμάμε τα τοπικά, χύμα προϊόντα.
4) Μείωση (reduce) : Μειώνουμε την αλόγιστη κατανάλωση και αγορά προϊόντων, ιδίως των συσκευασμένων. Προτιμούμε να ανταλλάσουμε, να δανειζόμαστε, να δωρίζουμε και να χρησιμοποιούμε ότι ήδη έχουμε.
5) Επαναχρησιμοποίηση (reuse) : Χρησιμοποιούμε ξανά αντικείμενα που ήδη έχουμε με τον ίδιο ή διαφορετικό τρόπο. Επαναχρησιμοποιούμενα παγούρια, ποτήρια, μεταλλικά καλαμάκια, δοχεία αποθήκευσης, βάζα, πάνινες σακούλες είναι μερικές από τις επιλογές που μπορούν να αντικαταστήσουν τα πλαστικά μια χρήσης και τις περιττές συσκευασίες. Ακόμα μπορούμε να μεταποιήσουμε ένα αντικείμενο σε κάτι με διαφορετική χρήση. Και φυσικά να επιδιορθώσουμε κάτι που έχει χαλάσει. Ίσως από τα πιο σημαντικές αρχές του Zero Waste για την μείωση του οικολογικού μας αποτυπώματος!
6) Ανακύκλωση (recycle) : Μόνο όταν δεν μπορώ να κάνω όλα τα παραπάνω καταφεύγω στην ανακύκλωση, καθώς δεν είναι τελικά η πιο αποτελεσματική επιλογή διαχείριση των παραγόμενων απορριμμάτων. Ανακυκλώνω προσεκτικά ελέγχοντας αν υπάρχουν τα αντίστοιχα σήματα πάνω στο αντικείμενο προς ανακύκλωση, ψάχνω για το ποια υλικά αναυκλώνονται και τηρώ τους κανόνες. Δηλαδή καθαρίζω, συμπιέζω και τοποθετώ τα αντικείμενα στον αντίστοιχο κάδο. Φυσικά πριν ανακυκλώσω κάτι ξανασκέφτομαι μήπως μπορώ να το επαναχρησιμοποιήσω ή να το μεταποιήσω.
7) Κομποστοποίηση (rot) : Ό,τι απομένει και είναι οργανικό (δηλαδή τρόφιμα κατά βάση) φροντίζουμε να το κομποστοποιήσουμε. Αν δεν έχουμε εμείς μέρος, ρωτάμε γνωστούς, τους φορείς του δήμου, πρωτοβουλίες της γειτονιάς, άτομα που μένουν σε χωριά. Ψάχνουμε πάντα φυσικά ποια είναι τα κομποστοποιήσιμα υλικά. Όλα τα υπόλοιπα που απομένουν τα ρίχνουμε στον κάδο γενικών απορριμμάτων.
Αυτά είναι οι βασικές αρχές του Zero Waste. Ας έχουμε στο νου μας ότι κάθε προσπάθεια μικρή ή μεγάλη είναι σημαντική! Ένα βήμα την φορά και σιγά σιγά μπορούμε να εξοικειωθούμε με τον νέο αυτόν τρόπο ζωής!
Γιατί λοιπόν Zero Waste;
Οι σύγχρονες κοινωνίες αντιμετωπίζουν σημαντικά περιβαλλοντικά προβλήματα, τα οποία είναι αποτέλεσμα των ανθρώπινων παρεμβάσεων στο περιβάλλον και αντανακλούν το σύστημα αξιών του κάθε πολιτισμού (Δημητρίου, 2005). Για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων των σύγχρονων κοινωνιών επιβάλλεται η αναθεώρηση των απόψεων για την σχέση μεταξύ ανθρώπου-φύσης και η αλλαγή των αξιακών συστημάτων που χαρακτηρίζουν τις επιλογές των ανθρώπων (Γεωργόπουλος, 2002˙ Δημητρίου, 2005). Κατ’ επέκταση απαιτείται αλλαγή των καταναλωτικών επιλογών και διαμόρφωση ενός νέου καταναλωτικού προτύπου, που όπως είδαμε επηρεάζει τα περιβαλλοντικά προβλήματα. Σε αυτή την αλλαγή συμβάλλει καθοριστικά το Κίνημα του Zero Waste.
Όπως διαφαίνεται, τα άτομα και οι ομάδες που είναι μέρος αυτό του κινήματος έχουν κάποια συγκεκριμένη ιδεολογία και ηθική που αιτιολογεί τη στάση και την συμπεριφορά τους. Επιδιώκουν λοιπόν έναν κόσμο που να μπορούν όλοι (ανθρώπινα και μη ανθρώπινα όντα) να συμβιώνουν και ο άνθρωπος να μην καταστρέφει το περιβάλλον. Θα λέγαμε ακόμη, ότι εμπνέονται από διάφορες ρήσεις όπως αυτή του Γάλλου υπαρξιστή φιλοσόφου, Jean-Paul Sartre, ότι «Είμαστε οι επιλογές μας.» (Παπαθανασίου, 2018). Από εμάς για παράδειγμα εξαρτάται αν θα επιλέξουμε να αγοράσουμε ρύζι μέσα στο βαζάκι μας από τη λαϊκή της γειτονιάς ή ρύζι μέσα σε πλαστική συσκευασία από μία αλυσίδα super market.
H Βρετανίδα ανθρωπολόγος – πρωτευοντολόγος Jane Goodall υποστηρίζει επίσης πως «Ό,τι αποφασίσεις να πράξεις κάνει τη διαφορά και πρέπει να αποφασίσεις τι είδους διαφορά θα ήθελες να κάνεις.» (Jane Goodall’s Roots & Shoots Greece, 2018). Θέλουμε λοιπόν έναν πλανήτη γεμάτο από πλαστικές συσκευασίες ή γεμάτο από πλούσια πανίδα και χλωρίδα;
Και επειδή όπως είναι γνωστό ότι ζούμε σε μία καταναλωτική κοινωνία, ίσως θα έπρεπε να σταθούμε κριτικά σε αυτό και να σκεφτούμε τη ρήση του μινιμαλιστή Αμερικάνου συγγραφέα, Joshua Becker, ότι δηλαδή «Το πιο φιλικό προς το περιβάλλον προϊόν είναι αυτό που δεν αγόρασες.» (Becker, 2017).
Περισσότερα για το Zero Waste μπορείτε να βρείτε στα παρακάτω link
πόλεις στην Ευρώπη που προσπαθούν να γίνουν Zero Waste
πόλεις ανά τον κόσμο που προσπαθούν να γίνουν Zero Waste
Zero Waste μαγαζιά και πρωτοβουλίες σε έναν παγκόσμιο χάρτη
Zero Waste στην Νυρεμβέργη της Γερμανίας, συνεργάτες του micro kookoonari
Μαρία Στρούμπα
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Becker, J. (2017). Becoming Minimalist. Ανακτήθηκε από το: https://www.becomingminimalist.com/ (18/03/2020).
Γεωργόπουλος, Α. (2002). Περιβαλλοντική Ηθική. Αθήνα: Gutenberg.
Δημητρίου, Α. (2005). Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση ως μέσο για την ανάπτυξη της συνεργασίας των λαών, την κοινωνική δικαιοσύνη, την ειρήνη και τον πολιτισμό. Στο: Α. Δ. Γεωργόπουλος (Επιμ.), Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Ο νέος πολιτισμός που αναδύεται… (σελ. 321-340). Αθήνα: Gutenberg.
Ethos and Empathy, (2018). Οικολογία / Zero Waste. Ανακτήθηκε από το: https://ethosandempathy.org/our-values/ecology-zero-waste/ (19/03/2020).
Jane Goodall’s Roots & Shoots Greece. (2018). Ανακτήθηκε από το: http://www.rootsandshoots.gr/ (19/03/2020).
Keep it simple, (2018). Τι είναι το zero waste;. Ανακτήθηκε από το: https://keep-it-simple.blog/2018/04/15/%CF%84%CE%B9-%CE%B5%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%BF-zero-waste/ (17/03/2020).
Παπαθανασίου, Μ. (2018). Ζαν-Πωλ Σαρτρ-Αποφθέγματα. Ανακτήθηκε από το: http://www.gnomikologikon.gr/authquotes.php?auth=20 auth=20 (19/03/2020).
Leave a Reply